Việt Nam đang áp dụng nền tảng của Công nghiệp 4.0 là công nghệ cao và nghiên cứu và phát triển nhằm cố gắng tạo ra cho mình một vai trò như một trung tâm công nghệ trong khu vực Đông Nam Á, chuyển đất nước khỏi hình ảnh là một điểm đến sản xuất chi phí thấp, định hướng xuất khẩu.
Chính phủ đang tạo ra chiến lược để thúc đẩy sự phát triển của các công ty khởi nghiệp, cũng như nghiên cứu và phát triển nhiều hơn nữa. Ảnh: Lê Toàn
Một số con số đáng kinh ngạc đã được đưa ra tại Ngày Công nghệ 2019 của ABB vào tuần trước ở Hà Nội. Sự kiện nêu bật quá trình chuyển đổi kỹ thuật số của Việt Nam hướng tới thúc đẩy một tương lai bền vững, với sự tham dự của 200 đại biểu bao gồm các nhà lãnh đạo doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách.
Trong số các tiêu đề, có thông tin cho rằng cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư có thể làm tăng GDP của Việt Nam từ 28,5 tỷ USD đến 62 tỷ USD trong một thập kỷ, tùy thuộc vào mức độ ứng dụng công nghệ của các doanh nghiệp. Mức tăng này tương đương với mức tăng 7-16% GDP vào năm 2030.
Bà Phạm Hoàng Mai, Tổng Vụ trưởng Vụ Khoa học, Giáo dục, Tài nguyên và Môi trường thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư (MPI), cho biết tại sự kiện này: “Công nghiệp 4.0 mang đến cho Việt Nam cơ hội có một không hai để thực hiện một bước lên cấp độ phát triển kinh tế tiếp theo, và mang lại thịnh vượng cho người Việt Nam thông qua việc làm tốt hơn, năng suất cao hơn và năng lực đổi mới được cải thiện. ”
Các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam đã và đang tìm kiếm một chiến lược công nghiệp thay thế cho phép đất nước duy trì quỹ đạo tăng trưởng kinh tế, nhưng cũng làm cho nó bền vững hơn từ góc độ xã hội, kinh doanh và môi trường.
Bà Mai nói: “Công nghiệp 4.0 mang đến cơ hội lớn để Việt Nam nhanh chóng nâng cao năng lực cạnh tranh và chất lượng tăng trưởng, thoát khỏi nguy cơ tụt hậu so với các quốc gia khác”, đồng thời chỉ ra rằng Việt Nam có tiềm năng triển khai hiệu quả công nghệ Công nghiệp 4.0 mặc dù còn hạn chế về cơ sở hạ tầng. và năng lực công nghệ. Các yếu tố tích cực được nêu ra bao gồm dân số đông gần 100 triệu người, tỷ lệ thuê bao điện thoại di động cao và lực lượng lao động trẻ được đào tạo tốt, đặc biệt là trong lĩnh vực CNTT.
Bà Mai tiếp tục: “Chính phủ Việt Nam đang thực hiện nhiều dự án để tiến vào kỷ nguyên Công nghiệp 4.0. “Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là phải cải cách thể chế môi trường kinh doanh trong nước để khuyến khích đổi mới sáng tạo, đặc biệt là trong các lĩnh vực có nhiều tiềm năng triển khai như sản xuất, chế biến, nông nghiệp, tài chính, hậu cần, y tế và giáo dục.”
Trung tâm đổi mới
Theo Bộ KH & ĐT, một trong những dự án đòi hỏi tài trợ cấp quốc tế là Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc, Hà Nội. Trung tâm sẽ tập trung vào 5 lĩnh vực để tạo lợi thế cạnh tranh cho vùng Đồng bằng sông Hồng, bao gồm nhà máy thông minh, truyền thông số, an ninh mạng, thành phố thông minh và môi trường.
NIC dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào năm tới và được giao nhiệm vụ đóng vai trò là trung tâm đổi mới kinh doanh trong cả nước. Trong quá trình hoạt động, NIC sẽ ưu đãi thuế doanh nghiệp cao nhất, miễn tiền sử dụng đất trong 20 năm và tín dụng ưu đãi. Điều này sẽ cho phép các doanh nghiệp trong và ngoài nước hoạt động trong cùng một lĩnh vực có thể cho thuê lại mặt bằng trong thời hạn tối đa theo quy định của pháp luật, cho phép đảm bảo cho các doanh nghiệp đang làm việc tại cơ sở của họ xin giấy phép lao động và thị thực cư trú dài hạn. Sáng kiến này nhằm thu hút các tập đoàn công nghệ quy mô lớn trong và ngoài nước, các dự án khởi nghiệp và quỹ đầu tư mạo hiểm có thể hợp tác thúc đẩy các nỗ lực CNTT của Việt Nam trong cả phát triển phần cứng và phần mềm.
Tính đến nay, Việt Nam đã thu hút được 26.500 dự án có vốn đầu tư nước ngoài từ 129 quốc gia và vùng lãnh thổ trong 30 năm qua, với tổng vốn cam kết là 350 tỷ USD. Sau khi thu hút 35,46 tỷ USD vào năm ngoái, đầu tư nước ngoài vào Việt Nam tiếp tục đạt mức cao kỷ lục 4 năm trong 4 tháng đầu năm 2019 với 14,59 tỷ USD, tăng 81% so với cùng kỳ năm ngoái.
Với những kết quả ấn tượng, nhờ các hiệp định thương mại tự do của đất nước, sự tiệm cận với các chuỗi cung ứng toàn cầu lớn và thành công của Chính phủ trong việc cải thiện môi trường đầu tư, các chuyên gia cho rằng đất nước hiện cần chuyển hướng tập trung vào chất lượng thay vì số lượng.
Theo Kyle Kelhofer, Giám đốc quốc gia Việt Nam, Lào và Campuchia tại International Finance Corporation, hầu hết các dự án có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam vẫn tập trung vào lĩnh vực sản xuất và nên chuyển sang các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như công nghệ, nghiên cứu và phát triển. (R & D).
Tăng cường nghiên cứu và phát triển và công nghệ
Tại hội thảo quốc tế về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ở Việt Nam diễn ra tuần trước, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, các ngành được coi là trụ cột cho sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Thủ tướng Phúc nói: “Việt Nam cần có một quá trình chuyển đổi chiến lược để thúc đẩy sáng tạo, khởi nghiệp và R&D, kết hợp với phát triển công nghệ trong một số ngành công nghiệp mới và then chốt. “Cần đẩy mạnh hơn nữa sự phối hợp giữa nhà nước và xã hội trong phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới.”
Các dự án R&D trong nước thời gian qua ngày càng tăng cả về số lượng và quy mô nhờ các chính sách ưu đãi của Chính phủ dành cho các nhà đầu tư nước ngoài như ưu đãi về thuế và quyền sử dụng đất. Việt Nam đã trở thành điểm đến của nhiều nhà sản xuất sản phẩm công nghệ lớn, và việc chuyển R&D đến gần hơn nơi sản xuất diễn ra cũng tiết kiệm chi phí.
Các nhà đầu tư chính như Panasonic, Bosch, Samsung, Yamaha và Intel đã đầu tư vào các dự án và trung tâm R&D tại Việt Nam. Việc đầu tư như vậy tạo ra công ăn việc làm cho hàng nghìn người đồng thời tăng thêm giá trị cho các sản phẩm sản xuất tại Việt Nam và làm cho hoạt động sản xuất tiết kiệm chi phí hơn. Điều này có thể làm cho Việt Nam trở nên cạnh tranh hơn và tạo cơ hội để tiến lên trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Trent Davies, từ Dezan Shira and Associates, cho biết cuộc chiến thương mại đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc đang tạo ra cơ hội cho Việt Nam, khi các công ty đang tìm cách chuyển hoạt động sản xuất từ Trung Quốc sang khối ASEAN. Davies nói: “Trong khi các nền tảng R&D do các công ty lớn xây dựng sẽ giúp Việt Nam thu hút được nhiều vốn đầu tư hơn, thì điều quan trọng là Việt Nam phải tăng chi tiêu cho R&D để cạnh tranh với các công ty cùng ngành trong khu vực ASEAN.
Trong khi đó, Brian Hull, Giám đốc điều hành ABB tại Việt Nam, nói với VIR, “Khách hàng ngày nay ngày càng yêu cầu các sản phẩm chất lượng cao hơn và người dân muốn có môi trường sống tốt hơn. Tăng trưởng bền vững chỉ có thể đạt được khi áp dụng các công nghệ kỹ thuật số và các ứng dụng sản xuất tiên tiến. Số hóa và Công nghiệp 4.0 sẽ là động lực tăng trưởng để củng cố vị thế của Việt Nam trong khu vực. ”
Cơ sở nguồn nhân lực
Theo chuyên gia tư vấn quản lý doanh nghiệp BDG Việt Nam, đối với Việt Nam, sự gia tăng đầu tư cho R&D càng khẳng định và nâng cao sức hấp dẫn của đất nước nhưng cũng thách thức lớn về năng lực nguồn nhân lực (HR) của Việt Nam. BDG cho rằng yếu tố quan trọng của lực lượng lao động có năng lực vẫn còn thể hiện, trong khi việc thiếu nghiên cứu khoa học tại các trường đại học và doanh nghiệp, cũng như đầu tư không tốt cho giáo dục đại học đã dẫn đến số lượng nhà nghiên cứu và kỹ thuật viên có kinh nghiệm và được đào tạo thấp. .
Giải pháp, cùng với sự đầu tư nhiều hơn vào giáo dục và R&D từ chính phủ, là khuyến khích các hoạt động R&D trong các công ty địa phương và hợp tác với các nhà đầu tư nước ngoài để giáo dục nhân viên và cộng đồng địa phương. Nếu không có những bước này, Việt Nam có thể thấy sự thiếu hụt lớn về nhân lực cho các trung tâm R&D trong tương lai.
Dasan Zhone Solutions có trụ sở tại Hoa Kỳ, công ty hàng đầu toàn cầu về giải pháp truy cập mạng cho mạng doanh nghiệp và nhà cung cấp dịch vụ, đã hợp tác với Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc để phát triển các hoạt động R&D tại Việt Nam, chẳng hạn như trong lĩnh vực thiết kế chipset . Trong khi đó, ngoài việc tăng tốc đầu tư vào Việt Nam, một loạt các doanh nghiệp Nhật Bản cũng đang xem xét chuyển một phần hoạt động R&D của họ sang nước này.
Trong các lĩnh vực như công nghệ cao, chất lượng nhân sự không đáp ứng được yêu cầu của nhà đầu tư, theo Yung Kim, Giám đốc điều hành của Dasan Zhone Solutions. Công ty thiếu nhân sự có trình độ vì các trường đại học CNTT của Việt Nam không đào tạo về lập trình chip. “Sinh viên tốt nghiệp thông minh và có kiến thức tốt, nhưng nhiều người không có kỹ năng và kinh nghiệm thực tế nên làm việc với tốc độ chậm và không hiệu quả”, Kim nói, nhưng ông vẫn lạc quan về nhân sự của Việt Nam.
Kim nói: “Với việc được đào tạo, họ có đủ năng lực và chuyên môn để sánh vai với các đồng nghiệp quốc tế của mình. "Chúng tôi đã thấy những cải thiện tích cực theo thời gian, với sự đào tạo thích hợp."